Procedura zobowiązania do leczenia odwykowego

Leczenie osób uzależnionych od alkoholu jest dobrowolne, a zobowiązanie do leczenia może być nałożone jedynie przez Sąd. Sądami właściwymi do rozpatrywania spraw o zobowiązanie do leczenia odwykowego są wydziały rodzinne i nieletnich w Sądach Rejonowych. Niniejszą procedurę regulują przepisy ustawy z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz.1356). Do Sądu Rejonowego wniosek o zobowiązanie do leczenia odwykowego mogą złożyć wyłącznie 2 instytucje:

• Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
• Prokuratura

Złożenie wniosku przez inne instytucje bądź osoby fizyczne bezpośrednio do sądu - a nie za pośrednictwem Komisji bądź Prokuratury spowoduje odrzucenie go jako pochodzący od osoby nieuprawnionej.

Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Nowym Mieście przyjmuje wnioski o leczenie odwykowe osób uzależnionych od alkoholu, które posiadają miejsce zamieszkania lub pobytu na terenie gminy Nowe Miasto. Zgłoszenia przyjmowane są osobiście w Punkcie Konsultacyjnym przy ul. Aptecznej 8 w Nowym Mieście w każdą środę i piątek w godz. 14.00-18.00 lub za pośrednictwem członków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Urzędzie Gminy Nowe Miasto codziennie w godz. 8.00-15.30. Telefonicznie udzielane są jedynie informacje ogólne np. o zasadach pracy Komisji lub adresach i telefonach poradni leczenia uzależnień. Informacje o stanie konkretnej sprawy udzielane są tylko na miejscu – nie przez telefon.

PRZEBIEG PROCEDURY:

KROK 1 – zgłoszenie

Aby zgłosić kogoś na leczenie odwykowe, należy wypełnić WNIOSEK i złożyć go w Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Wniosek może złożyć dowolna osoba lub instytucja (np. GOPS, policja, prokuratura, szkoła, zakład pracy, kurator, izba wytrzeźwień). Zdarza się, że członkowie rodziny chcąc uniknąć sytuacji konfliktowych z osobą nadużywającą alkoholu zgłaszają problem dzielnicowemu lub pracownikowi socjalnemu. Wówczas to policja lub GOPS stają się wnioskodawcami, a składany wniosek zawiera odpowiednie uzasadnienie.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, na leczenie odwykowe można skierować osobę, która:

• powoduje rozkład życia rodzinnego,
• demoralizuje nieletnich,
• systematycznie zakłóca spokój lub porządek publiczny,
• uchyla się od pracy.

Podczas składania wniosku można podać dane osób mogących być świadkami w sprawie przed sądem. 

KROK 2 – gromadzenie informacji

Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Nowym Mieście zbiera informacje na temat osoby zgłoszonej – z policji, izby wytrzeźwień, pomocy społecznej. Na spotkanie z Komisją zaprasza się osobę zgłoszoną. Zaproszenia na rozmowę motywującą wysyłane są zawsze listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru i jest dwukrotnie awizowane przez Pocztę. 

Możliwe są następujące wersje wydarzeń:

• Wariant 1 -  osoba zaproszona na rozmowę zgłasza się na posiedzenie Komisji - rozmowę motywującą prowadzą co najmniej dwie osoby. Są to osoby posiadające umiejętności konfrontacji i motywowania do terapii. Komisja informuje o wpłynięciu wniosku i celu spotkania. Aby wykorzystać sytuację do celów konfrontacyjnych, omawia się zebrane z wywiadów informacje. Stwarza się możliwość szerszego spojrzenia na problem alkoholowy. Osobie zgłaszającej się przedstawiona zostaje propozycja podjęcia terapii w placówkach i zakładach leczenia odwykowego. Leczenie jest bezpłatne.

Jeżeli osoba uzależniona podejmie decyzję o dobrowolnym leczeniu podpisuje w siedzibie Komisji zobowiązanie, iż ciągu 2 tygodni zgłosi się do wybranej placówki celem podjęcia leczenia, w przeciągu 1 miesiąca dostarczy Komisji pisemne poświadczenie zgłoszenia się na leczenie, a po 6 miesiącach (zazwyczaj na wezwanie Komisji) pisemne poświadczenie kontynuowania leczenia odwykowego.

Niedopełnienie powyższych terminów lub przerwanie leczenia powoduje, iż sprawa kierowana jest do Sądu, o czym osoba uzależniona jest informowana podczas podpisywania zobowiązania.

Jeżeli leczenie realizowane jest skutecznie (tzn. pacjent kończy terapię i utrzymuje abstynencję) Komisja po 2 latach umarza sprawę lub na pisemne wycofanie wniosku przez wnioskodawcę.

Jeżeli osoba zgłaszająca się na zaproszenie Komisji oświadcza, iż nie ma problemu alkoholowego, a zgromadzone informacje dowodzą uzależnienia od alkoholu, sprawa kierowana jest do Sądu Rejonowego w Płońsku.

• Wariant 2 - osoba zaproszona na rozmowę nie zgłasza się - ponownie zostaje wysłane wezwanie wraz z informacją, iż w przypadku nie stawienia się na posiedzeniu Komisji, sprawa zostanie skierowana do Sądu Rejonowego.

• Wariant 3 - osoba zgłoszona nie stawia się na żadne wezwanie - jeżeli osoba zgłoszona na leczenie nie stawia się na zaproszenie i wezwanie, a zebrane informacje wskazują na uzależnienie od alkoholu, wówczas Komisja kieruje do Sądu Rejonowego wniosek o zobowiązanie do leczenia odwykowego.

KROK 3 – Kierowanie wniosku o zobowiązanie do leczenia do Sądu.

Procedura sądowego zobowiązania do leczenia odwykowego jest uruchamiana w następujących przypadkach:

• gdy osoba nie zgłosi się na zaproszenie bądź wezwanie na rozmowę motywacyjną, a zebrane z wywiadów informacje potwierdzają uzależnienie od alkoholu,

• gdy osoba zgłosi się na zaproszenie bądź wezwanie na rozmowę motywacyjną i oświadczy, że nie zgadza się dobrowolnie leczyć odwykowo,

• gdy osoba przerwie dobrowolnie podjęte leczenie odwykowe.

KROK 4 – Orzeczenie obowiązku poddania się leczeniu

Zgodnie z obowiązującymi przepisami Sąd powinien wyznaczyć pierwszą rozprawę w ciągu miesiąca od wpłynięcia wniosku Komisji o zobowiązanie do leczenia uczestnika. Sąd w pierwszej kolejności uczestnika postępowania kieruje na badanie przez biegłych. Na badanie przez biegłych może kierować także Komisja. Postępowanie sądowe może się przedłużać np. z powodu nieobecności uczestnika, uchylania się od badania przez biegłych, przedstawiania innych dowodów itp. Sąd ma uprawnienia do nakazania przymusowego doprowadzenia przez Policję uczestnika na rozprawę, jak również na badanie. Komisja nie ma wpływu na czas rozpatrzenia sprawy przez Sąd. W toku postępowania Sąd może oddalić wniosek, gdy osoba nie jest uzależniona, lub jeżeli osoba nie spełnia przesłanek do podjęcia leczenia odwykowego, o obowiązku leczenia odwykowego w otwartym (niestacjonarnym) zakładzie leczniczym (czyli poradni) lub w zakładzie zamkniętym (stacjonarnym czyli w szpitalu). Postanowienie sądu o zobowiązaniu do leczenia odwykowego w formie pisemnej otrzymuje osoba uzależniona oraz placówka odwykowa, w której ma odbywać się leczenie. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na wniosek może otrzymać odpis postanowienia sądu w danej sprawie. Sądowy obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu trwa nie dłużej niż 2 lata od uprawomocnienia się orzeczenia sądu. Na czas trwania obowiązku leczenia sąd może ustanowić nadzór kuratora.

Informacje przygotowano na podstawie broszury PARPA – Przewodnik do procedury zobowiązania do leczenia odwykowego (aut. K. Dąbrowska, D. Zwierzchowski, Warszawa 2006)

Opracowanie - Przewodnicząca GKRPA

sierpień 2013 r.